आर.सी.सी. बांधकाम आणि संरचनात्मक भार समजून घेणे

बांधकामातील सर्वात सामान्य आणि मोठ्या प्रमाणात वापरल्या जाणार् या संरचनेपैकी एक म्हणजे काँक्रीट किंवा आरसीसी फ्रेम स्ट्रक्चर. पुनर्उत्सर्जन केलेल्या काँक्रीटच्या स्केल्टनपासून बनवलेली ही रचना उभ्या सभासदांची-स्तंभांची व आडव्या सभासदांची-तुळईची चौकट आहे. स्लॅब नावाचे फ्लॅट मेंबर्स फ्लोअर आणि आपण ज्या सेक्शनवर चालतो ते भाग बनवतात. ही मूलभूत माहिती लक्षात घेऊन आरसीसी संरचनांबद्दल दोन प्रमुख पैलू समजून घेण्याची वेळ आली आहे - पुनर्रचित काँक्रीट किंवा आरसीसी म्हणजे नेमके कशापासून बनविलेले आहे आणि तुळई, स्तंभ आणि स्लॅबचे महत्त्व काय आहे?

इमारतीच्या जगात ज्याला 'काँक्रीट' म्हणून संबोधले जाते ते प्रत्यक्षात पुन्हा कार्यान्वित केलेले काँक्रीट किंवा पुन्हा कार्यान्वित केलेले सिमेंट काँक्रीट (आरसीसी) आहे जे काँक्रीट आणि स्टील री-इन-इनफोर्समेंट बारचे संयोजन आहे ज्याला रेबार्स म्हणून ओळखले जाते. डक्टाइल, तन्यता आणि लांबट, स्टील रिबर्स फ्रेमवर्कला सामर्थ्य प्रदान करतात आणि झीज आणि फाटणे आणि संरचनात्मक अखंडतेच्या धोक्यांविरूद्ध ते पुन्हा अंमलात आणतात.

कोणत्याही आर.सी.सी. फ्रेमवर्कमध्ये वापरले जाणारे काँक्रीट हे सिमेंट (पोर्टलँड किंवा हायड्रोफोबिक), खडी, वाळू आणि पाणी यांच्या वेगवेगळ्या प्रमाणांचे संयोजन आहे. हे मिश्रण बांधकामाच्या प्रकारानुसार अचूक आणि योग्य असणे आवश्यक आहे, उदा: 2 मजली घर, एक उंच इमारत इ. साठी. साइटवर मिसळण्यास सोपे, हा काँक्रीट द्रव कडक होईपर्यंत 'फॉर्मवर्क' नावाच्या साच्यात ओतला जातो, जो सामान्यत: काही कमी तासात असतो परंतु त्याच्या सर्वात मजबूत होण्यासाठी एका महिन्यापर्यंत आवश्यक असू शकतो. काँक्रीट कडक होत असताना त्याला तडे जाणे सोपे जाते, म्हणूनच काँक्रीटला बरे करणे आणि संरचना कडक होत असताना त्यास चालना देणे आवश्यक आहे.

वर सांगितल्याप्रमाणे तुळया हे आडवे विभाग असतात, स्तंभ ऊर्ध्व असतात आणि स्लॅब हे आडवे विभाग असतात जे फ्लोअरिंग बनवतात. स्तंभ हे चौकटीचे प्राथमिक भार धारण करणारे घटक असले, तरी तुळई व स्लॅब हे दुय्यम घटक आहेत. तुळई किंवा स्लॅब तणावाखाली असेल, तर संरचनेच्या काही भागावरच परिणाम होतो. मात्र, एखादा स्तंभ खराब झाला किंवा तणावाखाली असेल तर त्याचा परिणाम संपूर्ण इमारतीवर होऊन तो कोसळण्यास कारणीभूत ठरू शकतो!

आर.सी.सी.ची रचना अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यासाठी, इमारतीवर कार्य करणार् या विविध प्रकारच्या बलांना किंवा संरचनात्मक भारांना समजून घेणे देखील महत्वाचे आहे:

मृत भार म्हणून ओळखले जाणारे, भिंती आणि दर्शनी भाग यासारखे टिकाऊ घटक म्हणजे कायमस्वरुपी बले आहेत जे इमारतीवर खाली कार्य करतात आणि इमारतीच्या वजनातूनच येतात.

लाइव्ह लोड्स ही ती परिवर्तनीय अधोगामी बले आहेत जी संरचनेतील रहिवासी, फर्निचर आणि बरेच काही यांच्या वजनावर अवलंबून असतात. लाइव्ह लोड्स काळानुसार बदलू शकतात, म्हणून डिझाइनने इमारतीच्या संरचनात्मक अखंडतेवर आणि सामर्थ्यावर त्यांच्या परिणामाचा विचार करणे महत्वाचे आहे.

पूल किंवा पार्किंग लॉट, डायनॅमिक लोड्स सारख्या संरचनांवर एक सामान्य घटना म्हणजे त्या परिवर्तनीय शक्ती आहेत ज्या पाय आणि वाहनांच्या रहदारीतून येतात, ज्यात वेग वाढवणे आणि ब्रेकिंग लोड दोन्हीचा समावेश आहे.

उंच इमारतींसाठी एक महत्त्वाचा डिझाईन घटक, वाऱ्याचे भार हे वाऱ्याचा वेग आणि दिशेकडून येणारी बलं आहेत. सर्व इमारतीच्या रचना केवळ दररोजच नव्हे तर दुर्मिळ परंतु अत्यंत वाऱ्याच्या परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी डिझाइन केलेल्या आहेत.

नावाप्रमाणेच भूकंपाचे भार ही अशी बले आहेत जी भूकंपाच्या वेळी संरचनेवर कार्य करतात. भूकंपात एखादी इमारत आडव्या व उभ्या अशा दोन्ही बाजूंनी हादरून जाते. इमारत जितकी जड आणि मोठी असेल तितके तिच्यावर कार्य करणारे बल अधिक असते.

आर.सी.सी.ची रचना म्हणजे काय आणि आपल्या घरावर कार्य करणार् या विविध शक्ती किंवा भार काय आहेत हे आता आपल्याला माहित आहे, आपण आपल्या स्वप्नातील घराच्या बांधकामात पुढचे पाऊल उचलण्यास तयार आहात. एखाद्या संरचनेला सहन कराव्या लागणार् या रोजच्या शक्ती आणि टोकाच्या परिस्थितीचा धोका लक्षात घेता, मजबूत, उच्च गुणवत्तेच्या आणि अत्यंत तन्यता आणि तन्यता असलेल्या पोलादी प्रतिबट्टय़ांनी आपले घर पुन्हा कार्यान्वित करणे आवश्यक आहे!